Dość przypadkowo trafiłem w telewizji na stary (1976) film Andrzeja Wajdy „Smuga Cienia”, Mimo, iż sam reżyser uważał go za nieudany, obejrzałem z przyjemnością. Historia przekształcania się młodzieńca w mężczyznę, z kilkoma udanymi rolami, piękną fotografią Witolda Sobocińskiego i muzyką Wojciecha Kilara.
Marek Kondrat i Tom Wilkinson – Muzeum Kinematografii w Łodzi
Oczywiście w filmie denerwowała „niekompetencja marynistyczna”, do tego jednak należy się przyzwyczaić. Za to użyty żaglowiec przykuwa uwagę. Mało kto pewnie wie, co to był za statek. No to kilka słów o nim.
Dla potrzeb filmu wynajęto i sprowadzono z Southampton na Morze Czarne barkentynę „Regina Maris”.
Statek został zbudowany w 1908 roku w duńskim Svendborgu, jako drewniany, trzymasztowy szkuner marslowy. Pod nazwą „Regina” został przeznaczony do handlu rybami między Islandią, a portami bałtyckimi.
Budowniczym była założona w 1867 roku przez Jørgena Ring-Andersena, J. Ring-Andersen Skibsværft w Svendborgu, na Duńskim Morzu Południowym. Do dziś jest ona jedną z najstarszych stoczni w Danii. Zbudowano w niej prawie 200 drewnianych statków, z których wiele nadal pływa. Właściciel założył też drugą stocznię, specjalizującą się w budowie statków ze stali, lecz nie była ona w stanie utrzymać się na rynku.
Winda brasowa – ze strony stoczni
J. Ring-Andersen Skibsværft funkcjonuje dziś jako stocznia remontowa. Koncentruje się na odnawianiu i konserwacji statków, z których, większość jest drewniana. Dysponuje dwoma pochylniami i pływającym dokiem o udźwigu do 1000 ton.
J. Ring-Andersen Skibsværft 1917 – źródło: svendborghistorie.dk
„Regina” miała 48 m długości, 6,90 m szerokości i 2, 80 m zanurzenia, wyporność około 280, ton. Napęd główny stanowiło 11 żagli o powierzchni ok. 720 m2. Silnik pomocniczy miał moc około 350 KM.
W lutym 1920 roku odnotowano akcję ratowniczą, „Regina” została opuszczona przez norweską załogę, zapewne w sztormie, porzucona została odholowana przez holenderski trawler do Ijmuiden. Zapis zdarzenia znajduje się prawdopodobnie tu: „Casualty reports”. The Times (42336). London. 17 February 1920. col E, p. 20. Statek został jednak przywrócony do służby pod norweską banderą i nadal pracował zgodnie z przeznaczeniem. Nieco później powstała legenda o tym, jakoby podczas wojny norwescy właściciele wykorzystywali go do ewakuacji duńskich Żydów, ostatecznie okazało się to właśnie legendą.
W 1962 roku statek został sprzedany i, nadal pod norweską banderą, przebudowany na jacht. Otrzymał wtedy ożaglowanie barkentyny, w której to postaci znamy go z filmu. Dwukrotnie zmieniał banderę: najpierw na brytyjską, a potem amerykańską. Pod nazwą „Regina Maris” uczestniczył w wielu produkcjach filmowych i telewizyjnych, dwa razy opłynął Ziemię. Podobno był pierwszym od 60 lat drewnianym żaglowcem, który dwukrotnie pokonał Horn. Wtedy też odnotowano kolejny wypadek u wybrzeży australijskich, jednak armator zdołał „Królową” uratować. „Regina Maris” służyła jako jacht wycieczkowy, potem jako statek szkolny, a od 1975 roku (po nakręceniu „Smugi Cienia”) jako statek badający populację wielorybów.
„Regina Maris” – źródło: Internet
W latach 80 stan żaglowca pogarszał się, ostatecznie w 1985 roku „Regina Maris” została ustawiono jako „atrakcja miejska” przy molo w Bostonie. Uszkodzona przez huragan 1 991 zatonęła w porcie. Rozpoczęła się wtedy społeczna akcja ratowania „Reginy Maris”, okazało się to jednak niemożliwe: stowarzyszenie miłośników nie było w stanie zgromadzić niezbędnych funduszy. Po roku 1998 „Regina Maris, została osadzona na plaży w miejscowości Glen Cowe. Tam została m. in. podpalona, a kryzys gospodarczy po ataku z 11 września 2001 oznaczał ostateczny koniec nadziei na odbudowę. Spore fragmenty statku zachowano przy miejskim bulwarze w Glen Cowe. Można to zobaczyć tu (link trzeba kopiować i wklejać w pasek przeglądarki):
https://www.flickr.com/photos/mortonfox/2342788868/in/photostream/
Może warto jeszcze wspomnieć, że polskim żeglarzom lepiej znana jest inna „Regina Maris”. To przebudowany z duńskiego statku rybackiego holenderski szkuner, pływający od 1990 roku jako statek szkolący młodzież. Odwiedziła m. in. Szczecin w ramach jednej z Operacji Żagiel.
Szkuner „Regina Maris” – źródło: marinetraffic.com